Αψηφώντας τις νεράιδες, βρίσκοντας αγάπη και φέρνοντας τύχη

Τα ρούχα είναι ένα εγγενές μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης, που μας επιτρέπει να εκφράσουμε ποιοι είμαστε, σε ποιες ομάδες ανήκουμε, ποιες δουλειές κάνουμε κ.λπ. Τα ρούχα μας επιτρέπουν να ζούμε σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα, παρέχοντας ζεστασιά ή δροσιά, ανάλογα με το πού βρισκόμαστε. Εκτός από μερικές εξαιρέσεις, είναι και μέρος της καθημερινότητάς μας.

Δεν προκαλεί έκπληξη τότε το γεγονός ότι τα ρούχα θα αποκτούσαν περισσότερη λαογραφία. Μερικά συγκεκριμένα στοιχεία προμήνυαν τη μελλοντική σας παντρεμένη ευτυχία. Άλλα στοιχεία σε συσχετίζουν με τους νεκρούς. Και όμως άλλοι παρείχαν μια εύχρηστη απόδραση από τις νεράιδες, αν χρειαστείτε.

Αφού εξετάσαμε τη λαογραφία των υποδημάτων την περασμένη εβδομάδα, αυτή την εβδομάδα θα δούμε τη λαογραφία των ρούχων. Θα καλύψουμε εξωτερικά ρούχα (όπως παλτό) και αξεσουάρ τις επόμενες εβδομάδες!

Γυρίζοντας τα ρούχα μέσα προς τα έξω

Ίσως η πιο κοινή πεποίθηση στη λαογραφία των ρούχων είναι η στροφή μέσα έξω από τα ρούχα σε σχέση με τις νεράιδες. Αν βρεθήκατε χαμένος όταν βρίσκεστε έξω και πίστευα ότι είχατε οδηγηθεί σε pixie, τότε το να γυρίσετε το σακάκι ή το μεσοφόρι σας από μέσα προς τα έξω θα μπορούσε να σπάσει τη γοητεία. Σε ορισμένα μέρη, οι άνθρωποι γύριζαν ακόμη και τα ρούχα τους πριν πήγαιναν οπουδήποτε με την υποψία ότι ήταν αγαπημένοι των pixies (Opie 2005: 87).

Υπήρχε επίσης μια πρακτική στο Γιορκσάιρ του smock-turning, κατά την οποία οι σύζυγοι ή οι φίλες εκείνων που εργάζονταν στη θάλασσα γυρνούσαν τις μπλούζες τους από μέσα προς τα έξω για να εξασφαλίσουν καλό άνεμο και επιτυχία για τους συντρόφους τους (Opie 2005: 87).

Υπήρχε επίσης η πεποίθηση ότι αν φορούσατε τα ρούχα σας από μέσα προς τα έξω, θα έπρεπε να τα αφήσετε έτσι. Αν τα γυρίσετε πίσω με τον σωστό τρόπο μπορεί να γυρίσει και την τύχη σας (Opie 2005: 87). Αυτή η πεποίθηση καταγράφηκε ακόμη και μέχρι το 1988, οπότε φαίνεται να έχει κολλήσει.

Επιδιόρθωση ρούχων ενώ τα φοράτε

Μια μακροχρόνια πεποίθηση εξήγησε ότι οι άνθρωποι θα μιλούσαν άσχημα για σένα αν είχες επισκευάσει ρούχα ενώ τα φορούσες. Σε ορισμένα μέρη, η πεποίθηση ήταν πιο συγκεκριμένη, λέγοντας «Αν επισκευάσεις τα ρούχα σου στην πλάτη σου, θα ζήσεις πολλά χρήματα για να σου λείπουν». Αλλού, οι άνθρωποι πίστευαν ότι θα έραβαν τη θλίψη στον εαυτό τους αν επισκεύαζαν ένα ρούχο ενώ το φορούσαν (Opie 2005: 87).

Αν και μπορεί να ακούγεται παράξενο, μια γυναίκα το 1987 που ρωτήθηκε σχετικά, είπε ότι είχε να κάνει με το ράψιμο ενός σάβανου. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει να εξηγηθεί η προέλευση της πεποίθησης, από μια εποχή που οι άνθρωποι έφτιαχναν ίσως τα δικά τους σάβανα. Το να ράβεις ένα στρίφωμα ή να κουρεύεις μια κάλτσα ενώ το φοράς μπορεί να υπονοούσε την ιδέα να ράψεις το δικό σου σάβανο ενώ βρισκόσουν μέσα σε αυτό.

Ρούχα των νεκρών

Μιλώντας για τα σάβανα, υπήρχε επίσης μια γενική απέχθεια για να φορούν ρούχα που ανήκαν σε κάποιον που είχε πεθάνει.

Τον 19ο αιώνα, αν ένας άνθρωπος πέθαινε και τα ρούχα του έδιναν στους φτωχούς, οι άνθρωποι θα μπορούσαν να πουν «Α, μπορεί να φαίνονται πολύ καλά, αλλά δεν θα φορέσουν. ανήκουν στους νεκρούς» (Opie 2005: 88). Η πεποίθηση ότι οι νεκροί συνέχιζαν να έχουν τα ρούχα τους σήμαινε ότι οι φτωχοί δεν θα έλεγαν ευχαριστώ για τα ρούχα που τους έδιναν από ένα άτομο που είχε πεθάνει.

Φαίνεται ότι προήλθε από την πεποίθηση ότι τα ρούχα θα σάπιζαν καθώς ο νεκρός σάπιε. Αυτή είναι μια μορφή συμπαθητικής μαγείας, στην οποία ό,τι συμβαίνει σε ένα πράγμα συμβαίνει σε ό,τι το αντιπροσωπεύει. Εδώ, τα ρούχα αντιπροσωπεύουν τον νεκρό (Opie 2005: 88).

Οι αναπόφευκτες αντιφάσεις

Αλλού, οι άνθρωποι πίστευαν ότι θα κληρονομούσατε μια κληρονομιά αν φορούσατε ρούχα νεκρού. Τα ρούχα μιας νεκρής γυναίκας θα έφερναν μια αλλαγή δουλειάς (Daniels 2003 [1903]: 133).

Άλλοι πίστευαν ότι οι συγγενείς θα μπορούσαν να φορούν τα ρούχα του νεκρού αν ο νεκρός είχε καινούργιο κοστούμι. Υπήρχε μια προειδοποίηση – δεν μπορούσαν να αλλάξουν τα ρούχα καθώς αυτό προκαλούσε κακή τύχη (Daniels 2003 [1903]: 133).

Μια παλιά πεποίθηση υποστήριζε ότι έπρεπε να στρωθείτε με τουλάχιστον ένα νέο ρούχο αν πέθατε ξαφνικά, ώστε να εμφανίζεστε καλοντυμένοι σε άλλα φαντάσματα (Daniels 2003 [1903]: 131). Ωστόσο, αν ένας άρρωστος διάλεγε τα ρούχα στα οποία ήθελε να ταφεί, δεν θα πέθαινε (Daniels 2003 [1903]: 132).

Στην Ουαλία τον Μεσαίωνα, οι άνθρωποι προσπάθησαν να αγοράσουν ρούχα μοναχών για να θάψουν τους νεκρούς τους – τα κακά πνεύματα δεν μπορούσαν να παρεμβαίνουν στα πτώματα που ντύθηκαν έτσι (Daniels 2003 [1903]: 132).

Οι άνθρωποι φρόντιζαν επίσης να μην θάβουν κανέναν με το όνομά του στα ρούχα τους (Daniels 2003 [1903]: 132).

Ειδικές περιπτώσεις

Υπήρχε η πεποίθηση στη βόρεια Αγγλία και τη Σκωτία ότι το μωρό πρέπει να κοιμάται με τα ρούχα με τα οποία το βάφτισαν. Προφανώς, αυτό θα έφερνε καλή υγεία στο μωρό (Opie 2005: 71).

Εν τω μεταξύ, ήταν κακή τύχη να ερωτευτείς τον σύντροφό σου φορώντας πένθιμα ρούχα. Κάνοντας αυτό σήμαινε ότι δεν θα τους παντρευόσασταν ποτέ (Opie 2005: 267).

Οι ηθοποιοί φορούσαν παλιά ρούχα τη νύχτα των εγκαινίων στο θέατρο για να εξασφαλίσουν μια καλή πορεία (Destefano 1969: 49).

Πασχαλινά Ρούχα

Θεωρήθηκε καλή τύχη να φορέσουν τα καλύτερα τους ρούχα την Κυριακή του Πάσχα. Ο κόσμος έπρεπε να φορέσει κάτι νέος την ημέρα, ή θα είχαν κακή τύχη για το υπόλοιπο του έτους. Για κάποιους, αυτή η «κακή τύχη» ήταν που την έσκαγε ένα πουλί.

Αυτή η πεποίθηση εμφανίστηκε ακόμη και σε μια διαφήμιση στις 13 Μαρτίου 1970 στο Bath Chronicle, η οποία υπενθύμιζε στους ανθρώπους ότι ήταν τυχερό να φορέσουν κάτι καινούργιο το Πάσχα (Opie 2005: 131). Για κάποιους, θα πρέπει να φορέσετε τρία νέα πράγματα το Πάσχα για να φέρετε τύχη για το υπόλοιπο έτος (Destefano 1969: 49).

Φορώντας καινούργια ρούχα πριν Το Πάσχα ήταν ένα κακό σημάδι, όπως αναφέρεται στο ΡΩΜΑΙΟΣ ΚΑΙ ΙΟΥΛΙΕΤΑ στη γραμμή, «Δεν έπεσες σε σύγκρουση με έναν Ράφτη που φορούσε το νέο του Doublet πριν από το Πάσχα;» (Opie 2005: 131).

Νέα ρούχα

Οι άνθρωποι στο Ντόρσετ πίστευαν ότι τα ρούχα θα κρατούσαν δύο φορές περισσότερο αν τα φορούσατε για πρώτη φορά την Κυριακή. Δεν τα έβαλες ποτέ για πρώτη φορά την Παρασκευή (Opie 2005: 86).

Αν φορέσατε κάτι καινούργιο για πρώτη φορά, κάποιος άλλος θα πρέπει να σας εύχεται «Υγεία για να το φορέσετε, δύναμη να το σκίσετε και χρήματα για να αγοράσετε ένα άλλο» (Opie 2005: 86). Η μητέρα μου έχει ευχηθεί στους ανθρώπους υγεία για να φορέσουν κάτι καινούργιο σε όλη μου τη ζωή, και γοητεύτηκε να μάθει το τελευταίο μέρος της φράσης ενώ ερεύνησα αυτή τη δημοσίευση!

Σύμφωνα με την Λεξικό δεισιδαιμονιών της Οξφόρδηςήταν μια κοινή ευλογία στο Northumberland, κάτι που θα μπορούσε να εξηγήσει την εμφάνισή του στην οικογένειά μου (Opie 2005: 86).

Το να εντοπίσετε μια αράχνη στα ρούχα κάποιου είναι ένα σημάδι ότι θα αγοράσουν νέα ρούχα (Destefano 1969: 49).

Αγάπη Μαντεία

Και δεν θα ήταν ένα Fabulous Folklore άρθρο χωρίς να αναφέρουμε μια μορφή ερωτικής μαντείας! Το να κρεμάτε μια μπλούζα ώστε να μπορεί να μετατραπεί από το όραμα του μελλοντικού σας συζύγου ήταν μια δημοφιλής πρακτική. Σε μια εκδοχή του 1685, οι Σκωτσέζες βούτηξαν τις μπλούζες τους σε νερό που έτρεχε νότια το Halloween. Τα κρέμασαν για να στεγνώσουν για να τα γυρίσουν οι μελλοντικοί σύζυγοί τους πριν από τη φωτιά.

Αλλού, οι γυναίκες ακολουθούσαν αυτή την πρακτική την παραμονή του Μεσοκαλόκαιρου ή του Αγίου Μάρκου. Σε ορισμένες εκδοχές της πρακτικής, έπρεπε να κρεμάσετε το ρόφημα και να καθίσετε μέχρι να φτάσει η οπτασία που επιθυμούσατε. Σε άλλα πήγατε κατευθείαν στο κρεβάτι.

Στα μέσα του 19ου αιώνα, μια παραλλαγή είδε νεαρές γυναίκες να κρεμούν τα μανίκια τους από μέσα προς τα έξω σε έναν φράχτη. Όποιος ερχόταν και το έστρεφε στη σωστή διέξοδο θα ήταν ο μελλοντικός σύζυγός του (Opie 2005: 349).

Δεισιδαιμονίες στη Λαογραφία των Ενδυμάτων

Μην φοράτε ένα ρούχο που φέρει κηλίδες αίματος φτιαγμένο από έναν αδέξιο ράφτη και μην αγγίζετε ένα μαντήλι που έχει χάσει κάποιος άλλος. Και τα δύο πράγματα θα έφερναν κακή τύχη (Destefano 1969: 49). Τούτου λεχθέντος, εάν φτιάχνατε τα δικά σας ρούχα και τρυπούσατε το δάχτυλό σας, παίρνοντας αίμα στο ύφασμα, θα μπορούσατε να περιμένετε πολλά φιλιά την πρώτη φορά που φορούσατε το ρούχο (Daniels 2003 [1903]: 430).

Το σιδέρωμα ή το άμυλο μιας πουκαμισοουράς θα κάνει τον χρήστη γκρινιάρη, και δεν πρέπει να σιδερώνετε ξανά το πίσω μέρος ενός ρούχου για να αποφύγετε την κακή τύχη (Destefano 1969: 49).

Αν ήσουν πολύ πράσινος, θα γίνεις πλούσιος. Εάν το φόρεμά σας σκίζεται στη ραφή, έχετε έναν μυστικό εχθρό και το να κάψετε μια τρύπα στο φόρεμά σας σημαίνει ότι η τύχη είναι στο δρόμο. Κρεμάστε τα ρούχα σας τη νύχτα για να προσελκύσετε τύχη (Daniels 2003 [1903]: 427).

Μην πετάς ρούχα στη φωτιά γιατί και εσύ θα πεθάνεις σε φωτιά. Το να μαζεύετε ρούχα που βρίσκετε ξαπλωμένοι θα φέρει ασθένεια. Φορώντας ένα νέο φόρεμα για πρώτη φορά σε μια βροχερή μέρα ή κατά τη διάρκεια ενός φεγγαριού που φθίνει θα φέρει κακή τύχη. Το να φοράτε τα ρούχα κάποιου άλλου φέρνει τα προβλήματά του πάνω σας. Εάν θέλετε να φθείρονται πολύ τα ρούχα σας, κρατήστε ένα κομμάτι σίδερο στην τσέπη σας (Daniels 2003 [1903]: 428).

Αγοράστε ένα φόρεμα την Πρωτοχρονιά και να είστε σίγουροι ότι θα φαίνεστε πάντα υπέροχα σε αυτό. Μην ξαναντυθείς αν έχεις ήδη γδυθεί για ύπνο ή φέρνει κακή τύχη (Daniels 2003 [1903]: 429).

Εάν το στρίφωμα της φούστας σας εμφανίστηκε κατά λάθος κατά τη διάρκεια της ημέρας, έφερε καλή τύχη. Τούτου λεχθέντος, αν κάποιος μπορούσε να δει το μεσοφόρι σου κάτω από το στρίφωμα του φορέματός σου, σήμαινε ότι ο πατέρας σου σε αγαπούσε περισσότερο από τη μητέρα σου. Αυτό είναι πιθανόν επειδή μια στοργική μητέρα θα έδινε προσοχή στο μήκος του στρίφωμα σας (Opie 2005: 303). Θα αγνοήσουμε την ξεπερασμένη δυναμική των φύλων εκεί, σωστά;

Αλλά μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η τυχαία εμφάνιση του μεσοφόρου έγινε αντικείμενο μιας σειράς σχολίων από άλλους, όπως το να σου λένε εντελώς άγνωστοι «Το πλύσιμο σου είναι παρέα» (Simpson 2003: 72). Μέχρι τη δεκαετία του 1950, οι γυναίκες πίστευαν ότι άλλες γυναίκες που έδειχναν το μεσοφόρι τους ήταν «κυνήγι συζύγου» (Opie 2005: 303).

Τι κάνουμε για τη λαογραφία των ρούχων;

Πολλές από αυτές τις δεισιδαιμονίες και πεποιθήσεις δεν επικρατούν πλέον. Τα είδη ένδυσης πέφτουν σε αδυναμία καθώς η μόδα αλλάζει, και καθώς περισσότεροι άνθρωποι αγοράζουν ρούχα παρά τα φτιάχνουν, είμαστε κάπως χωρισμένοι από την παραγωγή τους τώρα.

Ακόμα και τώρα, πόσοι από εμάς έχουμε ένα τυχερό ρούχο; Έχω ένα φόρεμα που λατρεύω αλλά δεν το φοράω πλέον στα ραντεβού, αφού το φόρεσα σε τρία πρώτα ραντεβού, και σε κάθε περίπτωση, ο τύπος ακύρωσε το προγραμματισμένο δεύτερο ραντεβού πριν εξαφανιστεί. Δεν μπορώ να κατηγορήσω το φόρεμα, αλλά μέρος του εαυτού μου δεν θέλει να δελεάσει τη μοίρα!

Και κοιτάξτε τους ανθρώπους που φοράνε ένα συγκεκριμένο εσώρουχο ή ένα συγκεκριμένο μπλουζάκι, όταν παίζει η αγαπημένη τους αθλητική ομάδα. Ίσως φορούσες συνδυασμό ρούχων και κέρδισε η ομάδα σου. Τότε, μπορεί να αισθάνεστε υποχρεωμένοι να το φορέσετε ξανά… ξέρετε. Για παν ενδεχόμενο.

Αυτές οι δεισιδαιμονίες είναι σε μεγάλο βαθμό αβλαβείς, αλλά οφείλονται σε προκατάληψη επιβεβαίωσης. Θα θυμάστε μόνο τις φορές που κέρδισε η ομάδα σας ενώ φορούσατε αυτά τα ρούχα και θα αγνοήσετε τις φορές που δεν το έκανε.

Επιπλέον, οι άνθρωποι έχουν προσωπικές προσκολλήσεις με τα ρούχα. Το φοράμε συνέχεια και μπορεί να το είχαμε φτιάξει μόνοι μας. Δεν αποτελεί έκπληξη που είχαμε φέρει τη λαογραφία των ρούχων στις καθημερινές πρακτικές, ειδικά καθώς συχνά συνδέεται με το να φέρουμε τύχη στον εαυτό μας.

Δοκιμάστε μερικές από αυτές τις δεισιδαιμονίες και εγγυηθείτε στον εαυτό σας την καλύτερη δυνατή μέρα μέσα από την γκαρνταρόμπα σας!

Είστε εξοικειωμένοι με αυτή τη λαογραφία των ρούχων;

βιβλιογραφικές αναφορές

Daniels, Cora Linn και CM Stevans (επιμ.) (2003 [1903]), Εγκυκλοπαίδεια των δεισιδαιμονιών, της λαογραφίας και των απόκρυφων επιστημών του κόσμουΤόμος 1, Χονολουλού: University Press of the Pacific.

Destefano, Carl, & Hand, Celeste (1969), «Λαϊκές πεποιθήσεις για την ένδυση», Δυτική Λαογραφία28 (1), σσ. 49–49.

Opie, Iona και Moira Tatem (2005), Λεξικό δεισιδαιμονιών της ΟξφόρδηςΟξφόρδη: Oxford University Press (σύνδεσμος συνεργατών).